Het Hembrugterrein is een gebied van 42,5 hectare op de grens tussen Amsterdam en Zaandam. De naam HEMbrug verwijst naar de vroegere spoorbrug over het Noordzeekanaal tussen Zaandam en Amsterdam. HEM is de historische naam voor buitendijks land, in dit geval in het voormalige IJ. Na de aanleg van het Noordzeekanaal werd deze landtong opgehoogd en kwam het beschikbaar voor gebruik.

Op het mysterieuze terrein, achter hoge hekken en strenge beveiliging, produceerde de Artillerie Inrichtingen vanaf 1895 vuurwapens, artillerie en munitie voor het Nederlandse leger. De plek is zorgvuldig gekozen achter de verdedigingslinie van de stelling van Amsterdam, vanuit het hart van de stelling kon de fabriek het leger van wapens en munitie voorzien.

Er is door de jaren heen flink bijgebouwd en ook gesloopt op het terrein. Door de functie van de fabriek en het explosiegevaar kent het terrein kenmerkende gebouwen zoals die met halfronde daken die een eventuele schok moesten geleiden. Ook de positie van de gebouwen en de inrichting van de buitenruimte, zoals de aarden wallen en het plof bos,  waren gericht op het beperken van de schade in geval van een explosie. Het resultaat is een voor Nederland uniek fabrieksterrein.

Het Hembrugterrein kent een bewogen geschiedenis. Van werkplek voor 8500 mensen na het uitbreken van de eerste wereldoorlog tot de bezetting en bijna vernietiging tijdens de tweede. Met behulp van het Marshallplan de productie weer gestart.

Inmiddels Eurometaal geheten, sloot het bedrijf in 2003 definitief de deuren. De natuur nam het verlaten gebied over en de gebouwen raakte in verval. Met uitzondering van een aantal creatieve ondernemers die er een tijdelijke plek hadden gevonden, was het terrein jarenlang afgesloten van de buitenwereld.

In 2011 werd de eerste stap in de ontwikkeling van het verlaten terrein gezet toen 3 monumentale gebouwen werden gerenoveerd. Het Rijksvastgoedbedrijf, eigenaar van het terrein, tekende vervolgens in 2012 een samenwerkingsovereenkomst met de Provincie Noord-Holland en de gemeente Zaanstad. Het doel was het terrein nieuw leven in te blazen als bedrijventerrein voor creatieve en innovatieve ondernemers.

De grootse verandering vond plaats in januari van 2014 toen voor het eerst in de geschiedenis de hekken opengingen voor het publiek. Verschillende ondernemers werken inmiddels in de gerenoveerde, industriële gebouwen en er vinden verschillende evenementen en festivals plaats. Sinds de opening in 2014 is een steeds groter gebied te bezoeken. Het terrein doet inmiddels ook dienst als een stadpark en is een aanwinst voor de regio.

Wilt u meer weten over de geschiedenis? Kom dan eens langs bij het Hembrug Museum.